«ԻՍԼԱՄԱԿԱՆ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ» ԿՈՂՄԻՑ ՎԱԽՃԱՆԱԲԱՆԱԿԱՆ ՊԱՏԿԵՐԱՑՈՒՄՆԵՐԻ ԱԿՏՈՒԱԼԱՑՄԱՆ ՓՈՐՁԵՐԸ
##semicolon##
«Իսլամական պետություն», վախճանաբանություն, «սև դրոշ, «Շամ», «Մահդի», «Դաբիք»##article.abstract##
Մերձավոր Արևելքում կատարվող իրադարձությունները, սուննիական արմատականության զարթոնքն ու դրա կուլմինացիոն կետ դարձած՝ «Իսլամական պետություն» խալիֆայության հռչակումը (2014թ.) մերձավորարևելյան տարածաշրջանում աշխարհընկալման հին դրսևորումների արդիականացման պատճառ դարձան։ Այդ նոր ընկալումների արդիականացումը ուղղված էր Իսլամական պետության կողմից իր գործողությունները արդարացնելու և որպես Ալլահի ճանապարհին մղվող պայքար ներկայացնելու հետ։ Վախճանաբանական պատկերացումների արդիականացման գործընթացն ու դրանց նշանային համակարգը հասկանալն ու կիրառության հնարավոր զարգացումները կանխատեսելը էական դեր ունի տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքական զարգացումների համատեքստում: Այս հոդվածում քննարկվում են «սև դրոշ»-ի, «Մահդիի» ու «Շամ»-ի վերաբերյալ վախճանաբանական պատկերացումների ակտուալացումն ու դրանց նշանակությունը
##submission.citations##
Պահպանվել են մի շարք հադիսներ, որոնցում նշվում է աշխարհի վերջին կատարվելիք իրադարձությունների, Կոստանդնուպոլսի, Երուսաղեմի գրավման և այլնի մասին։ Օրինակ՝ Sunan Abu-Dawud, Battles (Kitab Al-Malahim), Book 37 [Առցանց], http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/abudawud/037-sat.php, [ 04.01.2016]
Ṣaḥīḥ Muslim, 2899 a, Kitāb 54, ḥadīṯ 47, http://sunnah.com/muslim/54/47, [13.01.2016]
Մահդիի մասին առավել մանրամասն տե՛ս Heinz H., Shi'a Islam: From Religion to Revolution (Princeton Series on the Middle East), translated from the German by Allison Brown, Markus Wiener Pub; Second Printing edition, 1996, pp. 28-30.
Մեծ պատերազմ, որ տեղի է ունենալու լավագույն մուսուլմանների ու հռոմեացիների միջև, որին հաջորդելու է Կոստանդնուպոլսի գրավումը: Sunan Abu-Dawud, Battles (Kitab Al-Malahim), Book 37, Number: 4281-4283, http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/abudawud/037-sat.php, [04.01.2016]
Emerson S., Abdullah Assam: The Man Before Osama Bin Laden, http://www.iacsp.com/itobli3.html, [04.01.2016]
Stern J., Berger J. M., ISIS: The State of Terror, Ecco; First Edition edition, 2015, pp. 219-221
Ժամը աշխարհի վերջն է, երբ կպատժվի չարն ու կհաղթանակի բարին:
Stern J., Berger J. M., Նշվ. աշխ., էջ 221:
Նույն տեղում։
Apocalyptic prophecies drive both sides to Syrian battle for end of time, http://www.reuters.com/article/us-syria-crisis-prophecy-insightidUSBREA3013420140401, [04.01.2016]
Սև դրոշը մշտապես կենտրոնական է եղել արմատական իսլամական կազմակերպությունների համար: Պատահական չէ, որ սև դրոշ ունի ոչ միայն «Իսլամական պետությունը», այլ նաև Ալ-Կաիդան, Տալիբանը, Հիզբ Ալ-Թահրիրը, Ջաբհաթ Ալ-Նուսրան և այլն:
How ISIS Got Its Flag, [Առցանց], http://www.theatlantic.com /international/archive/2015/09/isis-flag-apocalypse/406498/, [20.01.2016]
Իսլամի հավատի բանաձևը՝ «Չկա աստվածություն Ալլահից բացի և Մուհամմադը Ալլահի առաքյալն է»:
Իբն Խալդունի (1332-1406) հիմնական աշխատանքը, որ կոչվում է «Քիթաբ ալ- 'իբար» (ամբողջական անվանումը՝ Kitābu l-ʻibari wa Dīwāni l-Mubtada' wal-Ḥabar fī ayāmi l-ʻarab wal-ʿajam wal-barbar, waman ʻĀsarahum min Dhawī sh-Shalṭāni lAkbār), բաղկացած է 7 հատորներից, որոնցից առաջինը կոչվում է «Ներածություն» կամ «Մուկադդիմա»:
'Abd al-Raḥman ibn Khaldūn, al-Muqadimah, Bayt al-funūn wa al-'ulūm wa al-adab, al-Dār al-bayḍā', 2005, 2/51
Մուհամմադ մարգարեի ժամանակ Խորասանը ներառում էր ողջ Աֆղանստանը: Պակիստանի հյուսիսային մասը, Իրանի մի մասը և այլն: Մոտավոր քարտեզը [առցանց]՝ http://blackflags1.blogspot.am/, [20.01.2016]
Sunan Ibn Majah, Vol. 5, Book 36, Hadith 4084 http://sunnah.com/ibnmajah/36/159, [20.01.2016]
Are the hadith of the black flags authentic? [Առցանց], http://abuaminaelias.com/arethe-hadith-of-the-black-flags-authentic/, [20.01.2016]
What Islam REALLY Wants: The Coming of Al-Mahdi! [Առցանց], Հասանելի է՝ http://www.hope-of-israel.org/islamwants.html, [20.01.2016]
How ISIS Got Its Flag, http://www.theatlantic.com /international/archive/2015/09/isis-flag-apocalypse/406498/, [20.01.2016]
Halm H., Brown A., Shi'a Islam: From Religion to Revolution (Princeton Series on the Middle East), Markus Wiener Pub; Second Printing edition, 1996, pp. 8-15
Apocalyptic prophecies drive both sides to Syrian battle for end of time, http://www.reuters.com/article/us-syria-crisis-prophecy-insightidUSBREA3013420140401, [04.01.2016]
«Դաբիքում» օգտագործվում է անգլերեն «hour» (անգլ. թրգ. ժամ) բառը՝ հղում անելով Մուսլիմին։ "The Failed Crusade" (Dhul-Hijjah 1435), Dabiq №4, p. 15։ Մուսլիմն իր հերթին օգտագործում է արաբերեն «Al-Sāʿa» (արաբ. թրգ. Ժամ) բառը։ Ṣaḥīḥ Muslim, 2899 a, Kitāb 54 http://sunnah.com/muslim/54, [13.01.2016]
Dabiq №4, p. 15
"The Flood", (Ramadan 1435), Dabiq № 2, p. 5
Մուհամմադ մարգարեի ռահմանական շրջանի քարոզին պատկանող «Նուհ» սուրան, «Յուսուֆ» սուրան ևս այն եզակի սուրան է, որը պատմում է միայն մեկ մարգարեի պատմություն, այս դեպքում Նուհի: Ղուրանի համար սա յուրօրինակ երևույթ է, քանի որ մյուս սուրաները, եթե անգամ կրում են մեկ մարգարեի անում, տեքստում խոսվում է տարբեր մարգարեների մասին: Фролов Д.В., Размышления о суре Нух, «Арабская филология. Грамматика. Стихосложение. Корановедение», Языки славянской культуры , 2006, стр. 411-436.
Dabiq № 2, p. 9.
Դաբիքի անունով էլ կոչվում էր ԻՊ-ի պաշտոնական անգլալեզու ամսագիրը, սակայն կազմակերպությունը դադարեց Դաբիք ամսագրի հրատարակումը, որի փոխարեն սակայն 2016 թ. սեպտեմբերից լույս է տեսնում Ռումիյա (Rumiyah արաբ. թրգ. Հռոմ) ամսագիրը։ Ի տարբերություն Դաբիքի, որտեղ մեծ դեր էր տրվում ռազմական հարցերին, Ռումիյայում շեշտը առավելապես դրված է կրոնական հարցերին վրա: Այս փոփոխությունը հստակորեն ցույց է տալիս ԻՊ-ի ռազմական դիրքերի թուլացումը։ Հռոմը խորհրդանշում է իսլամի հնագույն թշնամու մայրաքաղաքը։ Դաբիքից Ռումիայի ացնումը նոր վերլուծությունների դաշտ է բացում, որը իր հերթին բացատրվում է 2016 թվականի ռազմական գործողություններում ԻՊ կրած պարտություններով, սակայն այս հոդվածի շրջանակներում այն չեմ քննարկի
"The Return of Khilafah", (Ramadan 1435), Dabiq № 1, p. 4.
Հետաքրքրական է, որ ԻՊ-ի ամսագրերից մեկը, որը նախատեսված էր թուրքալեզու ընթերցողի համար, կրում է հենց Կոստանդնուպոլիս («Konstantiniyye») անունը:
Կեղծ մեսիա: 33 Dabiq № 1, p. 4.
Սահակյան Ն., Խալիֆայության սուննիական տեսության պատմական զարգացումը, Վերլուծական տեղեկագիր հ. 7։ Հոդվածների ժողովածու/ ԵՊՀ; Քաղաքակրթական և մշակութային հետազոտությունների կենտրոն; Խմբ. Խորհուրդ. – Եր.: 2015, էջ 63:
Cook D., The Mahdi’s arrival and the messianic future state according to Sunni and Shi ‘ite apocalyptic scenarios, The Seventh Annual Levtzion Lecture (delivered at the Hebrew University of Jerusalem, 12 June 2012), http://www.hum.huji.ac.il/upload/_FILE_1415823040.pdf, pp. 7-8, [04.01.2016]
Դար Ալ-Իսլամ (իսլամի տուն), այն է՝ տարածք, որ կառավարվում է իսլամական օրենքով, և Դար Ալ-Հարբ (պատերազմի տուն), տարածք, որտեղ իսլամական նորմերով չի կարգավորվում: 37 "A Call to Hijrah", (Shawwal 1435), Dabiq № 3, p. 9.
"From the Battles of Al-Ahzāb to the War of Coalitions", (Dhul Qa'Dah 1436), Dabiq № 11, p. 16-17:
Հադիսը փոխանցվել է իմամ Ահմադի, Աբու Դավուդի և Ալ-Հաքիմի կողմից: 40 Dabiq № 3, p. 9. 41 Նույն տեղում:
Yajuj and Majuj, Encyclopædia Britannica, http://www.britannica.com/topic/Yajujand-Majuj, [04.01.2016]
Արզումանյան Ա.Լ., Էսխատաբանական խնդիրները մուսուլմանական գրականության մեջ, ԵՊՀ հրատարակչություն, Երևան, 2009, էջ 184-185:
Dabiq № 11, pp. 16-17
Ռաֆիդա (ar-Rāfiḍa, արաբ. թրգ. մերժողներ) եզրով սուննիները անվանում են շիաներին։ 48 Dabiq № 11, p. 16:
Ալ-Կաʾիմը (Al-Qāʾim, արաբ. թրգ. բարձրացող) շիայական իսլամում մեսիան է և հաճախ ընկալվում է, որպես Մահդի:
Dabiq № 11, p. 16.
Նույն տեղում, էջ 17:
Նույն տեղում:
Թորան (թարգ. ուսմունք, օրենք) հրեական ավանդական կրոնական օրենքների ամբողջությունն է:
Cook D., "Ḥadīth", Authority and the end of the world: Traditions in modern Muslim apocalyptic literature, Oriente Moderno, 82, no. 1, 2002, pp. 31-53.
Հետաքրքիր է, որ շիայական կողմից, որը պայքարում է Իսլամական պետության դեմ, որևէ հայտարարություն չեմ հանդիպել, որով Աբու Բաքր ԱլԲաղդադիին կնմանեցնեին Սուֆյանիի հետ:
Imam Mahdi and the signs that will precede him, http://www.interislam.org/faith/mahdi1.htm#5), [04.01.2016]
Մահդիի կերպարն առավել լայն զարգացում է ստացել շիական իսլամում, սակայն այս հոդվածում այն չեմ քննարկի:
Ислам. Энциклопедический словарь. М.: «Наука», Главная редакция восточной литературы, 1991, стр. 163
Cook D., The Mahdi’s arrival and the messianic future state according to Sunni and Shi‘ite apocalyptic scenarios, The Seventh Annual Levtzion Lecture (delivered at the Hebrew University of Jerusalem, 12 June 2012), http://www.hum.huji.ac.il/upload/_FILE_1415823040.pdf, p. 8, [04.01.2016]
Շիաներ ասելով՝ այստեղ նկատի ունեմ իսնա’աշարիական ուղղությունը:
