ՀԵՂԻՆԱԿԱՎՈՐ ՄՈՒՍՈՒԼՄԱՆ ԿՐՈՆԱԳԵՏ– ԻՐԱՎԱԳԵՏՆԵՐԻ ԱՐՁԱԳԱՆՔԸ ԻՍԼԱՄԱԿԱՆ ԽԱԼԻՖԱՅՈՒԹՅԱՆ ՀՌՉԱԿՄԱՆԸ

##article.authors##

  • Սոնա Տոնիկյան ԵՊՀ

##semicolon##

Իսլամական պետություն, խալիֆայություն, կրոնագետ–իրավագետ, ֆաթվա, Աբու Բաքր ալ–Բաղդադի

##article.abstract##

2014 թվականի հունիսի 29-ին1 Իրաքի և Շամի իսլամական պետության (ԻՇԻՊ) խոսնակ Աբու Մուհամմադ ալ–Ադնանին հայտարարեց «Իսլամական Պետություն» անունը կրող իսլամական խալիֆայության (այսուհետ ԻՊ) ստեղծման և Իբրահիմ Ավվադ Իբրահիմ Ալի ալ–Բադրիին, ով հայտնի է նաև որպես Աբու Բաքր ալ–Բաղդադի, խալիֆ հռչակելու մասին2 ։ Ալ– Ադնանին հայտարարության մեջ նշել էր, որ այդուհետ հավատարմությունն ալ–Բաղդադիին պարտադիր է դառնում բոլոր մուսուլմանների համար, քանի որ, շարիաթի համաձայն, բոլոր նահանգները, էմիրություններն ու այլ պետական կազմավորումները դադարում են գործել: Առաջին հայացքից կարող էր թվալ, որ մուսուլմաններն, ընդհանուր առմամբ, պետք է դրական արձագանքեին իսլամական  խալիֆայության վերականգնմանը, սակայն այս լուրը խիստ հակասական արձագանք առաջացրեց իսլամական աշխարհի տարբեր հատվածներում։

##submission.authorBiography##

##submission.authorWithAffiliation##

 Արաբագիտության ամբիոնի վարիչն է: Ավարտել է ԵՊՀ Արևելագիտության ֆակուլտետի արաբագիտության բաժինը, 2002թ.-ին «Ղուրանի սյուժեների դիցաբանական հիմքերը» թեմայով թեկնածուական ատենախոսություն է պաշտպանել Թբիլիսիի Իվ. Ջավախիշվիլու անվան պետական համալսարանում։ Գիտական հետաքրքրությունների շրջանակը ներառում է Ղուրանի ուսումնասիրությունը, իսլամական իրավունքը, միջնադարյան արաբամուսուլմանական մշակույթը:

##submission.citations##

Այս ամսաթվի ընտրությունը պատահական չէ. ԻՊ հետևորդներից շատերը վերջին՝ Օսմանյան խալիֆայության անկումը կապում են առաջին աշխարահամարտի հետ, որի համար պատրվակ դարձավ 1914 թվականի հունիսի 28-ին ավստրոհունգարական գահի ժառանգորդ Ֆրանց Ֆերդինանդի և նրա կնոջ սպանությունը, չնայած խալիֆայությունը պաշտոնապես վերացվել է 1924 թվականի մարտի 3-ին։ Նրանց պատկերացմամբ, հունիսի 29-ին նոր խալիֆայության հռչակումը վերջ էր դնում ուղիղ հարյուր տարի տևած աղետին, և նշանավորում էր արժանապատվության վերադարձը ումմային՝ իսլամական համայնքին։

Արդեն հուլիսի չորսին Ալ-Ջազիրա հեռուստաընկերության կայքում հրապարակվեց մի շարք հեղինակավոր մուսուլման գիտնականների խիստ բացասական կարծիքը խալիֆայության հռչակման վերաբերյալ։ Տես Muslim leaders reject Baghdadi's caliphate http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/07/ muslim-leaders-reject-baghdadi-caliphate-20147744058773906.html

ֆաթվան կրոնական կամ քաղաքացիական կոնկրետ և պրակտիկ տարբեր իրողությունների հետ կապված իսլամական տեսակետը ներկայացող եզրահանգում է, որն ունի խորհրդակցական բնույթ և կատարման համար պարտադիր չէ:

Արաբ. mufti ՝ կրոնա–իրավական հարցերով եզրահանգում (ֆաթվա) տվող անձ http://gololy.com/2014/08/12/142127/%D8%B4%D9%88%D9%82%D9%8A- %D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4- %D9%85%D9%81%D8%B3%D8%AF%D9%88%D9%86-%D9%81%D9%8A- %D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6.html#

Արաբ. xawārij (հեռացածներ)՝ իսլամական համայնքից առաջինն առանձնացած կրոնաքաղաքական խմբավորում 6 شوقي عالم: داعش مفسدون في األرض

Արաբ. xawārij (հեռացածներ)՝ իսլամական համայնքից առաջինն առանձնացած կրոնաքաղաքական խմբավորում

Open letter to Baghdadi http://lettertobaghdadi.com/arabic2.php

Խոսքը, մասնավորապես, վերաբերում է Աբու Մուհամմադ Ալ–Ադնանիի ելույթին, որում ասվում է. «Թո՛ղ Աստված աղոթի մեր տեր Մուհամմադի համար, որն ուղարկվել է թրով՝ որպես բարեգթություն աշխարհներին» (տես. وليمكنن لهم دينهم الذي ارتضى لهم( للشيخ أبي محمد العدناني الشامي https://www.youtube.com/watch?v=FAgi2DSa7ro)։ Մուսուլման կրոնագետներն այստեղ իսլամի հիմքերին հակասող առնվազն երկու դրույթ են տեսնում։ Ինչպե՞ս կարող է Աստված Մուհամմադին ուղարկել որպես բարեգթության ապացույց՝ նրան թրով զինելով, և ինչպե՞ս կարող է Աստված թուր ուղարկել այն աշխարհները, որոնցում թրեր չկան, օրինակ բույսերի կամ ջինների աշխարհները։

«Խալիֆայություն» հռչակող հայտարարության մեջ թույլ է տրվել եզրերի կիրառման երկու սխալ. ա) վերնագրում ասվում է. hāða waεd Allah (սա Աստծո խոստումն է), ինչը, մուսուլման կրոնագետ–իրավագետների կարծիքով անթույլատրելի է։ Նրանք՝ մեջբերելով Ղուրանի 24:55 այաթը, որում թվարկվում են Աստծո խոստումներից մի քանիսը, նշում են, որ պետք է ասել «Աստծո խոստումներից մեկը», և ոչ թէ «Աստծո խոստումը», քանի որ այն միակը չէ, բ) istixlāf (փոխարինողի, իրավահաջորդի նշանակում) եզրը հայտարարության մեջ կիրառվում է Խալիֆայության առնչությամբ, մինչդեռ այն կարող է կիրառվել միայն մարդկանց վերաբերյալ։

թվականի հունիսի 19–ին ԻՇԻՊ–ի անդամ Աբու Բառա ալ–Հինդին իր տեսաելույթում հայտարարել էր. «Բացե՛ք Ղուրանը և կարդացե՛ք ջիհադի (սրբազան պատերազմի) մասին բոլոր այաթները, և ամեն բան պարզ կդառնա։ Ինձ գիտնականներն ասում են. «Սա պարտականություն է, իսկ դա պարտականություն չէ, հիմա ջիհադի ժամանակը չէ»։ Թողե՛ք ամենն ու Ղուրան կարդացե՛ք և կիմանաք, թե որ՛ն է ջիհադը» (Տե՛ս Abu Bara'a al Hindi https://www.youtube.com/watch?v=ecD6ahtZE7s)

թվականի հունիսին ԻՇԻՊ–ի անդամ Շաքիր Վահիբը կանգնեցրել էր երկու անզեն քաղաքացիների, որոնք հայտարարել էին, որ մուսուլման են։ Նա հարցեր է տալիս նրանց երեկոյան աղոթքի կարգի մասին և՝ պատասխանում սխալներ գտնելով, սպանում նրանց։ (Տե՛ս بالفيديو تنظيم القاعدة يقتلون سائقين بعد سؤالهم عن عدد ركعات الفجر https://www.youtube.com/watch?v=oKRrLnESvKI)

Ղուրանում «Գրքի մարդիկ» են համարվում նրանք, ում տրվել է աստվածային հայտնությունը՝ հրեաներն ու քրիստոնյաները։ Ավելի ուշ շրջանում իսլամական ավանդույթը այս եզրի տակ սկսեց հասկանալ զիմմիների (իսլամական իրավունքով պաշտպանության տակ գտնվող ոչ մուսուլմաններին), այդ թվում՝ բուդդայականություն, հինդուիզմ և զրադաշտականություն դավանողներին։

Եզդիների՝ «գրքի մարդիկ» լինելը միանշանակ չի ընդունվում մուսուլման կրոնագետ–իրավագետների կողմից։ 16 Հեղինակավոր կրոնագետ–իրավագետների միաձայն համաձայնություն, իսլամական իրավունքի չորս հիմքերից մեկը:

Դեռևս 20-րդ դարասկզբից առանձին իսլամական պետություններ միացել են ստրկությունն արգելող միջազգային համաձայնագրերի, սակայն չկա որևէ հստակ փաստաթուղթ, որը վկայի իսլամում ստրկության բացարձակ արգելքի մասին։

Ղուրանի 2:256 այաթում ասվում է. «Հավատի հարցում պարտադրանք չկա»:

Խոսքը վերաբերում է Ալ–Բաղդադիի 2014 թվականի հուլիսի մեկին ունեցած տեսաուղերձին, որում նա կոչ էր անում աշխարհի տարբեր ծայրերում ապրող բոլոր մուսուլմաններին՝ գաղթել և բնակություն հաստատել «Իսլամական Խալիֆայությունում», քանի որ դեպի «Իսլամի տուն» գաղթը պարտադիր է մուսուլմանի համար։ Մանրամասն տես՝ شاهد .. "الخليفة ابراهيم" زعيم "الدولة االسالمية" يدعو المسلمين للهجرة الى دولته https://www.youtube.com/watch?v=-oFf4TGJiPA

Հարկ է նշել, որ նամակի հրապարակումից մոտ տաս օր անց «Թաուհիդ ուա իսլահ» շարժման ղեկավար, մուսուլման կրոնագետ Մուհամմադ ալ–Տալաբին Մարոկկոյից հայտարարեց, որ նա չի տեսել նամակի վերջնական տեքստը և չի ստորագրել այն, չնայած նախապես տեղյակ է եղել, որ նման նամակ է պատրաստվում։

Fatwa on the so-called “Islamic state” (formerly “Islamic state in Iraq & Syria”) http://www.thesundaytimes.co.uk/sto/multimedia/archive/01091/Fatwa_on_ISIS_10913 94a.pdf ن 22 أبومحمد المقدسي يبطل"خالفة" داعش مستندا على فتوى "مالك" ببط تكون أمنا لكل مسلم http://arabic.cnn.com/middleeast/2014/07/12/maqdisi-isis-islamic-state-calls

أبو حفص الموريتاني مفتي القاعدة سابقاً ألخبار اآلن: خالفة البغدادي تقوم على أسس فاسدة

Open letter to Baghdadi http://lettertobaghdadi.com/arabic2.php

UN Report On 15,000 Foreigners Joining ISIS Fighters In Syria And Iraq Will Shock You http://au.ibtimes.com/un-report-15000-foreigners-joining-isis-fighters-syria-iraqwill-shock-you-1384796#.VKen3PldXC_

James Foley: the photojournalist killed by Islamic State militants http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iraq/11045978/James-Foleythe-photojournalist-killed-by-Islamic-State-militants.html

Islamic State 'kills US hostage' Steven Sotloff http://www.bbc.com/news/worldmiddle-east-29038362 29 Jund al-Khilafah in Algeria Beheads French Hostage in Video http://www.webcitation.org/6Spb0m0sx David Haines video: Full transcript of ISIS footage that allegedly depicts beheading of British aid worker http://www.nydailynews.com/news/world/transcript-isis-videoalleged-beheading-david-haines-article-1.1938691

Alan Henning 'killed by Islamic State' http://www.bbc.com/news/uk-29485405 32 U.S. confirms Islamic State beheading of American http://www.usatoday.com/story/news/world/2014/11/16/peter-kassig-islamic-stateclaims-beheading-syria/19128067/

Iraq Christians flee as Islamic State takes Qaraqosh http://www.bbc.com/news/worldmiddle-east-28686998

بالصور.. داعش تقتل أكثر من 500 من اليزيديين وتشرد اآلالف

Isis mysteriously releases hundreds of Yazidis in Iraq after five months of 'abuse and neglect' http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/isis-mysteriously-releaseshundreds-of-yazidis-in-iraq-after-five-months-of-abuse-and-neglect-9985929.html

Մուհամմադ մարգարեի գործողությունների և խոսքերի մասին պատմող պատմություններ

How ISIS leader Abu Bakr al-Baghdadi became the world’s most powerful jihadist leader http://www.washingtonpost.com/news/morning-mix/wp/2014/06/11/how-isisleader-abu-bakr-al-baghdadi-became-the-worlds-most-powerful-jihadi-leader/

Մզկիթում ուրբաթօրյա կեսօրի աղոթքի ժամանակ իմամի կողմից արտասանվող ճառ

Islamic State leader Abu Bakr al-Baghdadi addresses Muslims in Mosul http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iraq/10948480/Islamic-Stateleader-Abu-Bakr-al-Baghdadi-addresses-Muslims-in-Mosul.html

Այս խոսքերով նա կրկնօրինակում էր առաջին բարեպաշտ Խալիֆ Աբու Բաքր աս–Սիդդիկի՝ խալիֆ հռչակվելուց հետո արտասանած կարճ ճառը։

Գաղտնի համաձայնագիր է Մեծ Բրիտանիայի և Ֆրանսիայի միջև՝ Օսմանյան կայսրության ասիական տիրույթների բաժանման մասին։ Ստորագրվել է Լոնդոնում, 1916-ի մայիսին:

Islamic State leader says military campaign against his group was failing: social media website http://www.reuters.com/video/2014/11/13/islamic-state-leader-says-militarycampa?videoId=347486731

كلمة الشيخ ابو محمد العدناني إلى مسلمين العال ووعيد إلى بغل اليمود أوباما 45 https://soundcloud.com/syriaupdate/lardzyqa3s0v

##submission.downloads##

##submissions.published##

2015-03-28