Պատերազմի ժամանակ առաջնորդների կողմից տարածվող դավադրության տեսությունների ազդեցությունները հետևորդների վրա. առաջնորդի սեռի ազդեցությունը նրա վրա, թե ինչպես են հետևորդները ընկալում առաջնորդի արդյունավետությունը և ջերմությունը

##article.authors##

  • Հովհաննես Ջիջյան Vrije Universiteit of Amsterdam

##semicolon##

https://doi.org/10.56673/18294502-23.16-55

##semicolon##

Leader effectiveness;, Armenia; , Conspiracy theory; , Gender; , War

##article.abstract##

Հասկանալու համար, թե ինչով է պայմանավորված պատերազմական իրավիճակններում առաջնորդների կողմից դավադրապաշտական տեսությունների լայն տարածումը, անհարժեշտ է ի հայտ բերել և ուսումնասիրել այն գործոնները, , որոնց վրա կարող է ազդել այդ տեսությունների կիրառումը՝ այդպիսով հիմքեր ստեղծելով տվյալ  երևույթի հարատևման համար։ Ադապտիվ դավադրականության (adaptive-conspiracism)   հիպոթեզի համաձայն՝ դավադրապաշտական մտածողությունը հարմարվողական մեխանիզմ է, որը գործադրվում  է միջխմբային բախումների և կոնֆլիկնտերի ժամանակ՝ օգնելու խմբի անդամներին գոյատևել։ Արդյունքում հնարավոր դավադրությունները բացահայտելու կարողություն ունեցող առաջնորդները ընկալվում  են որպես առավել կարող և ընդունակ գործիչներ։ Այս ազդեցությունը հատկապես վերագրելի է տղամարդ առաջնորդներին, քանի որ, համաձայն «ռազմիկ տղամարդկանց մասին» հիպոթեզի, միջխմբային բախումների համար պատասխանատվություն կրողները տղամարդիկ են։ Ներկայացվող հոդվածում ուսումնասիրվում է, թե արդյոք առաջնորդների կողմից դավադրության տեսությունների տարածումը ազդում է վերջիններիս արդյունավետության և ջերմության վերաբերյալ հետևորդների ընկալումների վրա։ Ի թիվս այլ գործոնների հաշվի է առնվում նաև առաջնորդների սեռի դերը այս փոխազդեցության վրա։ Հետազոտությունը իրականացվել է 2x2-ի փորձարարական միջսուբյեկտային մոդելի հիման վրա, որտեղ  արդյունավետությունը  և ջերմությունը կախյալ փոփոխականներ են, դավադրության տեսությունների տարածումը՝ անկախ փոփոխական, իսկ առաջնորդի սեռը՝ մոդերատոր։ Հետազոտության հարցաշարերը լրացրել է 220 մասնակից, որոնք գնահատել են առաջնորդների արդյունավետությունը և ջերմությունը մի շարք պատահական ընտրված սցենարներում։ Սցենարները ներառում էին՝ տղամարդ-դավադրություն համադրությունը, տղամարդ-չեզոք համադրությունը, կին-դավադրություն համադրությունը, կին-չեզոք համադրությունը։ Հավաքված տվյալների վերլուծությունը ցույց տվեց, որ առաջնորդի սեռը որևէ էական ազդեցություն չունի նրա վրա, թե ինչպես են հետևորդները ընկալում առաջնորդների արդյունավետությունը և ջերմությունը։ Ավելին՝ դավադրությունների տարածումը նույնպես որևէ էական ազդեցություն չունի արդյունավետության ընկալման վրա, սակայն դավադրություններ տարածող առաջնորդները ընկալվում են նվազ ջերմ, քան չեզոք առաջնորդները։ Հայաստանի բնակչության շրջանում իրականացված այս հետազոտությունը թույլ է տալիս եզրակացնել, որ առաջնորդի սեռը որևէ ազդեցություն չունի արդյունավետության ընկալման վրա, երբ առաջնորդը վատ նորություններ է հայտնում ճգնաժամային իրավիճակներում։ Սակայն դավադրության տեսությունների տարածման ազդեցությունը ջերմության ընկալման վրա վերահաստատում է տեսության մեջ արդեն իսկ սահմանված այն պնդումը, որ դավադրության տեսությունների տարածումը պատերազմական իրավիճակներում բացասաբար է անդրադառնում հետևորդների կողմից առաջնորդի ջերմության ընկալման վրա։

 

##submission.citations##

Asatryan, Georgi. “Azerbaijan’s Foray into Digital Authoritarianism: The Virtual World of Disinformation and Repression.” EVN Report, October 31, 2022. https://evnreport.com/magazine-issues/azerbaijans-foray-into-digital-authoritarianism-the-virtual-world-of-disinformation-and-repression/.

Avramov, Kiril. “By Another Way of Deception: The Use of Conspiracy Theories as a Foreign Policy Tool in the Arsenal of the Hybrid Warfare.” Information & Security 39, no. 2 (January 1, 2018): 151–61. https://doi.org/10.11610/isij.3913.

Capozza, Dora, Andrea Bobbio, Gian Antonio Di Bernardo, Rossella Falvo, and Ariela Francesca Pagani. “Leaders’ Competence and Warmth: Their Relationships with Employees’ Well-Being and Organizational Effectiveness.” TPM 24, no. 2 (January 1, 2017): 185–214. https://doi.org/10.4473/tpm24.2.3.

De Coninck, David, Thomas Frissen, Koenraad Matthijs, Leen D’Haenens, Grégoire Lits, Olivier Champagne-Poirier, Marie-Eve Carignan, et al. “Beliefs in Conspiracy Theories and Misinformation about COVID-19: Comparative Perspectives on the Role of Anxiety, Depression and Exposure to and Trust in Information Sources.” Frontiers in Psychology 12 (April 16, 2021). https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.646394.

Douglas, Karen M., Joseph E. Uscinski, Robbie M. Sutton, Aleksandra Cichocka, Turkay Nefes, Chee Siang Ang, and Farzin Deravi. “Understanding Conspiracy Theories.” Political Psychology 40, no. S1 (2019): 3–35. https://doi.org/10.1111/pops.12568.

Fiske, Susan T. “Stereotype Content: Warmth and Competence Endure.” Current Directions in Psychological Science 27, no. 2 (2018): 67–73. https://doi.org/10.1177/0963721417738825.

Jolley, Daniel, Rose Meleady, and Karen M. Douglas. “Exposure to Intergroup Conspiracy Theories Promotes Prejudice Which Spreads across Groups.” British Journal of Psychology 111, no. 1 (2019): 17–35. https://doi.org/10.1111/bjop.12385.

Kutsyuruba, Benjamin, and Keith D. Walker. “The Destructive Effects of Distrust: Leaders as Brokers of Trust in Organizations.” The Dark Side of Leadership: Identifying and Overcoming Unethical Practice in Organizations, 2016, 133–54. https://doi.org/10.1108/s1479-366020160000026008.

Kużelewska, Elżbieta, and Mariusz Tomaszuk. “Rise of Conspiracy Theories in the Pandemic Times.” International Journal for the Semiotics of Law - Revue internationale de Sémiotique juridique 35, no. 6 (2022): 2373–89. https://doi.org/10.1007/s11196-022-09910-9.

Madanchian, Mitra, Norashikin Hussein, Fauziah Noordin, and Hamed Taherdoost. “Leadership Effectiveness Measurement and Its Effect on Organization Outcomes.” Procedia Engineering 181 (2017): 1043–48. https://doi.org/10.1016/j.proeng.2017.02.505.

McDonald, Melissa M., Carlos David Navarrete, and Mark Van Vugt. “Evolution and the Psychology of Intergroup Conflict: The Male Warrior Hypothesis.” Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences 367, no. 1589 (2012): 670–79. https://doi.org/10.1098/rstb.2011.0301.

Napolitano, M. Giulia, and Kevin Reuter. “What Is a Conspiracy Theory?” Erkenntnis 88, no. 5 (2021): 2035–62. https://doi.org/10.1007/s10670-021-00441-6.

Papakyriakopoulos, Orestis, Juan Carlos Medina Serrano, and Simon Hegelich. “The Spread of Covid-19 Conspiracy Theories on Social Me-DIA and the Effect of Content Moderation.” Harvard Kennedy School Misinformation Review, 2020. https://doi.org/10.37016/mr-2020-034.

Plenta, Peter. “Conspiracy Theories as a Political Instrument: Utilization of Anti-Soros Narratives in Central Europe.” Contemporary Politics 26, no. 5 (June 17, 2020): 512–30. https://doi.org/10.1080/13569775.2020.1781332.

Ren, Zhiying, Andrew M. Carton, Eugen Dimant, and Maurice E. Schweitzer. “Authoritarian Leaders Share Conspiracy Theories to Attack Opponents, Galvanize Followers, Shift Blame, and Undermine Democratic Institutions.” Current Opinion in Psychology 46 (August 1, 2022): 101388. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2022.101388.

Smith, Jennifer E., Claudia Fichtel, Rose K. Holmes, Peter M. Kappeler, Mark Van Vugt, and Adrian V. Jaeggi. “Sex Bias in Intergroup Conflict and Collective Movements among Social Mammals: Male Warriors and Female Guides.” Philosophical Transactions of the Royal Society B 377, no. 1851 (April 4, 2022). https://doi.org/10.1098/rstb.2021.0142.

Uscinski, Joseph E., Adam M. Enders, Casey A. Klofstad, Michelle I. Seelig, Hugo Drochon, Kamal Premaratne, and Manohar N. Murthi. “Have Beliefs in Conspiracy Theories Increased over Time?” PLOS ONE 17, no. 7 (July 20, 2022): e0270429. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0270429.

Uscinski, Joseph E., Adam M. Enders, Amanda B. Diekman, John Funchion, Casey A. Klofstad, Sandra Kuebler, Manohar N. Murthi, et al. “The Psychological and Political Correlates of Conspiracy Theory Beliefs.” Scientific Reports 12, no. 1 (December 15, 2022). https://doi.org/10.1038/s41598-022-25617-0.

Van Prooijen, Jan-Willem, and Karen M. Douglas. “Conspiracy Theories as Part of History: The Role of Societal Crisis Situations.” Memory Studies 10, no. 3 (June 29, 2017): 323–33. https://doi.org/10.1177/1750698017701615.

Van Prooijen, Jan-Willem, and Mark Van Vugt. “Conspiracy Theories: Evolved Functions and Psychological Mechanisms.” Perspectives on Psychological Science 13, no. 6 (September 19, 2018): 770–88. https://doi.org/10.1177/1745691618774270.

Van Prooijen, Jan-Willem, and Mengdi Song. “The Cultural Dimension of Intergroup Conspiracy Theories.” British Journal of Psychology 112, no. 2 (August 13, 2020): 455–73. https://doi.org/10.1111/bjop.12471.

Van Prooijen, Jan-Willem. “Psychological Benefits of Believing Conspiracy Theories.” Current Opinion in Psychology 47 (October 1, 2022): 101352. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2022.101352.

##submission.downloads##

##submissions.published##

2023-10-15

##submission.howToCite##

Jijyan, H. (2023). Պատերազմի ժամանակ առաջնորդների կողմից տարածվող դավադրության տեսությունների ազդեցությունները հետևորդների վրա. առաջնորդի սեռի ազդեցությունը նրա վրա, թե ինչպես են հետևորդները ընկալում առաջնորդի արդյունավետությունը և ջերմությունը. ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ՏԵՂԵԿԱԳԻՐ, 16. https://doi.org/10.56673/18294502-23.16-55

##issue.issue##

##section.section##

Articles